Szlak Zamków Piastowskich

Podstawowe informacje

Szlak Zamków Piastowskich to piesza trasa turystyczna w województwie dolnośląskim przebiegająca obok kilkunastu zamków, warowni i ruin z okresu panowania dynastii Piastów (ale też z okresów późniejszych).

Długość: ok. 150 km
Suma przewyższeń: ok. 3800 m
Oznakowanie: Szlak jest oznakowany w terenie kolorem zielonym. Oznakowanie rozmieszczone gęsto.
Początek i koniec: południowy kraniec szlaku znajduje się w Zagórzu Śląskim przy Zamku Grodno, a północny kraniec w Grodźcu przy Zamku Grodziec. Szlak jest oznakowany w obie strony, więc nie ma znaczenia, który kierunek wybierzemy.
Teren: Dominują ścieżki leśne, drogi nieutwardzone, ścieżki przez pola, na krótkich odcinkach szlak prowadzi wzdłuż dróg asfaltowych (w tym w pobliżu wsi Bronówek ok. 550 m biegnie wzdłuż drogi DK5 o dużym natężeniu ruchu). Najmniej górzysty jest północny odcinek szlaku w stronę Zamku Grodziec, a najbardziej środkowy między Bolkowem a Wojanowem.
Zaopatrzenie na szlaku w miejscowościach: Zagórze Śląskie, Pełcznica, Bolków, Janowice Wielkie, Schronisko PTTK Szwajcarka, Jelenia Góra, Wleń
Dojazd do szlaku:
- Samochodem – bez problemu można podjechać do podnóża większości (ale nie wszystkich) gór/miejsc, gdzie znajdują się zamki i ruiny.
- Pociągiem – Żeby dostać się na południowy koniec szlaku czyli do Zagórza Śląskiego, możemy dojechać pociągiem do Wałbrzycha i stamtąd w razie braku innego transportu autobusem miejskim nr 5. Chcąc trafić na północny koniec szlaku czyli do Grodźca nie ma co liczyć na pociąg. Najbliższe stacje są w Złotoryi (15,5 km), Bolesławcu (22 km) albo Okmianach (16 km).
- Autobusem – Żeby dostać się na południowy koniec szlaku czyli do Zagórza Śląskiego najlepiej pojechać z Wałbrzycha autobusem. Z Pl. Grunwaldzkiego odchodzi autobus miejski linii nr 5 do wsi Jugowice (1,5 km od Zamku Grodno). Chcąc trafić na północny koniec szlaku czyli do Zamku Grodziec można skorzystać z autobusu ze Złotoryi, podobno istnieją, chociaż ja aktualnie nie widziałam w rozkładzie połączeń do Grodźca.
Noclegi: bogata baza agroturystyk, pensjonatów, hoteli i kwater.
Uwaga!: obecnie na wielu odcinkach szlaku trwa wycinka drzew – tam szlaki są zawalone ściętymi gałęziami i rozjeżdżone przez sprzęt leśny.

Zamki Piastowskie i ich relikty na zielonym szlaku

Poniżej zamieszczam krótkie informacje o każdym z zamków. Więcej można się dowiedzieć klikając na ich nazwy, które prowadzą do stron z dokładnym opisem historii każdego miejsca.

Czas przejścia	Odległość w kilometrach	Punkt
00:00	0,0	Zamek Grodno
06:03	20,5	Zamek Stary Książ
06:50	22,5	Zamek Książ
08:08	26,9	Zamek Cisy
12:28	42,7	Ruiny zamku w Kłaczynie
4:43	50,1	Zamek Świny
5:46	54,1	Zamek Bolków
8:33	62,9	Zamek Niesytno
12:38	76,0	Zamek Bolczów
14:44	81,8	Ruiny zamku Sokolec
17:40	92,0	Ruiny zamku Koziniec
19:23	97,8	Pałac w Bobrowie
24:51	116,9	Wieża książęca w Siedlęcinie
27:41	125,5	Dwór w Maciejowcu
30:09	134,3	Zamek Wleń (Lenno)
36:10	153,7	Zamek Grodziec

Zamek Grodno

Gotycko-renesansowa budowla położona na szczycie Góry Choina (450 m n.p.m.) nad rzeką Bystrzycą . Wg tradycji zamek zbudował w 1189 roku książę Bolesław Wysoki. W trakcie wojny 30-letniej zamek został zdobyty przez Szwedów i częściowo zniszczony. Od 1774 r. budowla popadała w ruinę, zawaliła się część murów, a potem południowa ściana dziedzińca i skrzydło mieszkalne. W 1823 r. chłopi nabyli zamek na licytacji, celem rozebrania go i pozyskania tanim kosztem materiałów budowlanych. Na szczęście ich planom zapobiegł prof. J. Büsching, któremu sąd przyznał Zamek Grodno w dożywotnie użytkowanie. Dzięki jego działaniom zamek został uchroniony przed rozbiórką i zniszczeniem.

Tip dla zwiedzających: warto obejrzeć zaliczany do najpiękniejszych na Śląsku portal budynku przedbramia.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny (zamknięte podczas okresu obostrzeń związanych z COVID)

Zamek Stary Książ

Zamek Stary Książ to otwarte ruiny. Położony jest na wzgórzu nad przełomem rzeki Pełcznicy w Książańskim Parku Krajobrazowym. Wzniesiono go w miejscu grodu wybudowanego na przełomie IX i X w. Jeszcze do niedawna panowało przekonanie, że ta malownicza budowla to tak zwane sztuczne ruiny, ale badania archeologiczne podważyły ten pogląd i wykazały, iż jest to relikt średniowiecznego zamku. Pod koniec XIII wieku stała tu murowana warownia, której fundatorem był zapewne książę świdnicko-jaworski Bolko I Surowy. Po zdobyciu przez husytów w 1428 r., zamek stał się siedzibą rycerzy – rabusiów, w wyniku czego w 1484 r. został zniszczony. W roku 1794 właściciel zamku Książ – Jan Henryk VI von Hochberg, zlecił wybudowanie w tym miejscu sztucznych ruin przekształcając zamek pod koniec XVIII wieku w romantyczny zakątek rekreacyjny.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp bezpłatny

Zamek Książ

Zamek ten, zbudowany w latach 1288 – 1292, położony jest na skalnym cyplu w zakolu rzeki Pełcznicy. Początkowo był on jednym z wielu zamków obronnych księcia świdnicko – jaworskiego Bolka I Surowego. Z biegiem lat zamek przechodził z rąk do rąk. Od 1509 r. do drugiej wojny światowej był własnością rodziny Hochbergów. Dla ich upamiętnienia w pobliżu zamku utworzono piękną leśną ścieżkę nad rzeką Pełcznicą. W latach 1943 – 1945 prowadzono na zamku prace, które miały prawdopodobnie przekształcić zamek w kwaterę Adolfa Hitlera. Miała się tu także mieścić siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych III Rzeszy i apartamenty przeznaczone dla przywódców nazistowskiego państwa. W tym okresie pod zamkiem i dziedzińcem została wykuta sieć tuneli mających pełnić rolę bunkrów zapewniających bezpieczeństwo władzom niemieckim w trakcie nalotów bombowych. Do zamku przylega park o pow. 274 ha i Palmiarnia z egzotycznymi roślinami.

Możliwość zwiedzania wnętrz, parku i palmiarni: TAK, wstęp płatny

Zamek Cisy

Zbudowany na szczycie płaskiego wzgórza nad rzeką Czyżynką. W tym miejscu na przełomie XII/XIII istniał już prawdopodobnie gród, ale pierwsza wiarygodna wzmianka o zamku pochodzi dopiero z roku 1327 z dokumentu księcia Bolka II Małego. Zadaniem warowni było wzmocnienie granicy z Czechami oraz ochrona nowo kolonizowanych terenów. Była też miejscem poboru myta od kupców zmierzających traktem ze Strzegomia do Czech. Obecnie są to otwarte ruiny zamku.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp bezpłatny

Ruiny zamku w Kłaczynie

W centrum wsi Kłaczyna znajdują się ruiny niewielkiego zamku, który zapewne powstał na przełomie wieku XIV i XV. Podczas wojny północnej wojska szwedzkie w roku 1644 zdobyły zamek. Zniszczony nie został odbudowany i popadł w ruinę. Do jego upadku przyczynili się także okoliczni mieszkańcy, traktujący ruiny jako miejsce pozyskiwania materiału budowlanego. Obecnie z zamku zachowały się reszki murów obronnych, fragmenty dwóch ścian wieży oraz jedna ze ścian zamkowej kuchni. Całość jest porośnięta drzewami, krzakami, otoczona wodą i ledwo widoczna z drogi.

Możliwość zwiedzania wnętrz: NIE

Zamek Świny

Świny to położone na skalnym cyplu ruiny rycerskiego zamku. Już w roku 1108 czeski kronikarz Kosmas wymienia miejscowość „Zvini in Poloniae”. W miejscu obecnego zamku istniał obronny gród strzegący przejścia przez przełęcz kamieniogórską w głąb Polski. W połowie XII w. gród stał się ważnym ośrodkiem oraz siedzibą kasztelanii. Następnie gród natomiast przeszedł w prywatne ręce i stał się własnością rodu Świnków aż do XVIII wieku. Nowi właściciele w miejsce drewnianej budowli grodowej wznieśli kamienną wieżę mieszkalną otoczoną murem. W okresie wojny trzydziestoletniej zamek ufortyfikowano murem kurtynowym oraz zbudowano otwory strzelnicze. Obecnie zamek jest dość dobrze czytelną ruiną. Możemy rozróżnić zamek górny z gotycką wieżą oraz przylegającym do niej renesansowym budynkiem mieszkalnym. Natomiast zamek dolny to pozostałości pałacu oraz nowożytnych fortyfikacji.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny

Zamek Bolków

Pierwsza wzmianka o zamku pochodzi z 1277 roku, kiedy to książę legnicki Bolesław II Łysy zwany Rogatką mówi o nim „castro nostro” (nasz zamek). Jednak to za panowania jego syna, Bolka I został on otoczony potężnymi kamiennymi murami obronnymi wraz z systemem bram, oraz wzniesiono murowane budynki mieszkalne. W tym okresie powstaje wieża dziobowa. Jest ona jedynym przykładem tego typu budowli w Polsce. Jej wysokość wynosi dziś 25 m. W przyziemiu znajduje się też tzw. loch głodowy. Z czasem następuje rozbudowa umocnień bramnych oraz murów zewnętrznych zamku, dzięki czemu stał się on najpotężniejszą twierdzą na Śląsku, pełniącą również funkcję skarbca książęcego.
W swojej historii był wielokrotnie oblegany. W 1345 roku wojska czeskie na próżno czterokrotnie go szturmowały. Nie został również zdobyty w czasie wojen husyckich. Dopiero W 1646 roku w czasie wojny trzydziestoletniej został zdobyty przez Szwedów. W wyniku intensywnego ostrzału artyleryjskiego zamek znacznie ucierpiał i z czasem popadał ruinę. W pierwszej połowie XX w rozpoczęto prace zabezpieczające. Przerwane, zostały wznowione w 1994 roku i trwają do dnia dzisiejszego.

Ciekawostka: co roku odbywa się tu Castle Party Festival – największa w Polsce impreza skoncentrowana na muzyce gotyckiej, industrialnej i wszelkich ich podgatunkom.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny

Zamek Niesytno

Ruiny zamku Niesytno położone są w Płoninie na szczycie stromego wzgórza 550 m n.p.m. Jak dotychczas niewyjaśnione są jego początki. Najbardziej prawdopodobne jest, że zamek powstał pod koniec wieku XIV. Być może była to strażnica broniąca granic księstwa świdnicko-jaworskiego. Początki zamku Niesytno są tematem wielu legend. Według nich zbudować miał go rycerz Niemir trudniący się rozbojem. Ponieważ był nienasycony bogactw i ciągle było mu ich mało, zamek nazwano Niesytno. Od roku 1433 zamek znajdował się w rękach rodziny Zedlitz. Podczas II wojny światowej z kolei mieścił się w nim ośrodek szkoleniowy Luftwaffe. W roku 1984 mocno zaniedbany pałac sprzedano prywatnemu właścicielowi. Niestety w lipcu 1992 zapewne w skutek podpalenia obiekt spłonął. Po tym zdarzeniu był systematycznie dewastowany. Do naszych czasów z gotyckiego zamku zachowała się jedynie wieża oraz fragmenty murów z otworami okiennymi. Prowadzone od kilku lat prace archeologiczne być może przywrócą obiektowi dawną świetność.

Możliwość zwiedzania wnętrz: trwa remont zamku

Zamek Bolczów

Początki zamku warownego Bolczów sięgają roku 1357. Został wzniesiony przez księcia Bolcza na granitowej wysokiej skale. Zamek góruje ponad Janowicami i wykorzystuje stojące tam skały jako fragmenty ścian. W I połowie XVI wieku zamek Bolczów został rozbudowany jako renesansowa rezydencja na polecenie króla Zygmunta Starego. Kolejne przekształcania nastąpiły na skutek działań wojny trzydziestoletniej, niestety w 1645 roku zamek został zajęty przez Szwedów, którzy opuszczając go w grudniu tego roku, podpalili zabudowania mieszkalne. Od tego czasu zamek Bolczów pozostaje w ruinie. Obecnie jest on jedną z ciekawszych ruin zamku piastowskiego. Prowadzi do niego pieszy szlak pnący się w górę przez las.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp bezpłatny

Ruiny zamku Sokolec

Murowany zamek zbudowany został na Krzyżnej Górze (630 m n.p.m.) w Rudawach Janowickich na miejscu wczesnośredniowiecznego drewnianego grodu z inicjatywy Henryka Brodatego. Pochodzi z pierwszej połowy XIII wieku, a nazwa prawdopodobnie zawdzięcza zamieszkującym okoliczne skały sokołom. Pierwszym potwierdzonym burgrabią Sokolca był Clericus Bolcze, według tradycji budowniczy pobliskiej twierdzy Bolczów. W 1434 roku strażnica spłonęła w następstwie walk pomiędzy husytami a oddziałami mieszczan świdnickich. W drugiej połowie XV stulecia zamek stracił znaczenie militarne, by na podstawie decyzji króla węgierskiego zostać ostatecznie zburzonym około 1470. Na szczycie Góry Krzyżnej stoi krzyż żelazny, na którym mieści się napis w języku niemieckim: „Błogosławieństwo krzyża nad Wilhelmem, jego potomstwem i całą doliną”. Obecnie z zamku Sokolec pozostał jedynie fragment muru przystający do skał i osoba niezorientowana nawet nie zauważy, że są tam jakiekolwiek ruiny budowli. Ale wejść na szczyt warto, bo są stamtąd piękne widoki na Rudawy.

Możliwość zwiedzania wnętrz: został tylko murek 🙂

Ruiny zamku Koziniec

Szlak Zamków Piastowskich biegnie również przez wzgórze Koziniec (462 m n.p.m.), na którego zboczu – w zakolu rzeki Bóbr – są zlokalizowane ruiny zamku z okresu późnego średniowiecza. W związku ze znacznym zniszczeniem pozostałości zamku trudno ustalić jak wyglądał. Zachowały się tylko niewielkie fragmenty murów wysokości 50-80 cm i mur oporowy wysokości 2,2 m. Zamek jest datowany na podstawie badań archeologicznych na XIV-XV wiek.
W trakcie badań odkryto ceramikę z XIV-XV w., przedmioty metalowe, fragmenty cegieł i różne przedmioty. Część otoczoną murem obronnym i wierzchołek wzniesienia dzieli obniżenie (może naturalna fosa). Z obniżenia na szczyt prowadzą wykute w skale schody. Na pewno jest to jedna z mniej okazałych i oczywistych konstrukcji na szlaku, ale skoro szlak tamtędy przebiega to warto wspomnieć.

Możliwość zwiedzania wnętrz: został tylko murek 🙂

Pałac w Bobrowie

Pałac ten stoi na skarpie nad rzeką Bóbr. Pierwszy murowany obiekt został tu wzniesiony ok. roku 1450, pełnił funkcję przeprawy przez rzekę. W XVI wieku dobudowano do niego jeszcze niewielką warownię i wieżę rycerską. W latach 1880-1922 twierdza ta należała do rodu von Decker, który to w roku 1894 zarządził przebudowę budowli na styl neorenesansowy. Stąd właśnie liczne zdobienia charakterystyczne dla epoki renesansu francuskiego. Obok budowli mieszczą się równie charakterystyczne zabudowania folwarczne, ułożone na kształt podkowy. Po wojnie pałac wykorzystywano jako dom poprawczy, ośrodek kolonijny, aż w końcu PGR. Pałac znajduje się obecnie w rękach prywatnych.

Możliwość zwiedzania wnętrz: NIE

Wieża książęca w Siedlęcinie

Czternastowieczna wieża w Siedlęcinie (jedna z największych tego typu w Europie) została wzniesiona z kamienia nad rzeką Bóbr. Za jej fundatora uważa się Henryka I – księcia jaworskiego – który wybudował ją w latach 1313-1315. Zapewne jeszcze w XVI wieku do wieży bramnej dostawiono budynek mieszkalny. Zachowały się w niej najstarsze w Polsce drewniane stropy.

Tip dla zwiedzających: w Wielkiej Sali na II piętrze podziwiać można jedyne na świecie średniowieczne malowidła (zachowane in situ), na których widnieje legenda o sir Lancelocie z Jeziora – jednym z legendarnych rycerzy Okrągłego Stołu.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny (zamknięte podczas okresu obostrzeń związanych z COVID)

Dwór w Maciejowcu

Na łące na Zamkowej Górze stoi okazały dwór renesansowy. Powstał około połowy XVI w. jako przebudowa wcześniejszej konstrukcji. Już w okresie księstwa świdnicko – jaworskiego znajdował się tu jakiś ufortyfikowany obiekt, ale w roku 1553 zniszczył go pożar Jest dworem trzyskrzydłowym założonym wokół wewnętrznego dziedzińca z arkadowymi podcieniami. We wnętrzu zachowało się szereg renesansowych rzeźbionych portali. Charakterystyczne są ozdobne dekoracyjne szczyty dachu.

Możliwość zwiedzania wnętrz: NIE

Zamek Wleń (Lenno)

Zbudowany na Górze Zamkowej nad miejscowością Wleń. Jeszcze przed powstaniem kamiennego zamku funkcjonował w tym miejscu (według ustaleń archeologów już w X wieku) gród otoczony obronnym wałem. Według najnowszych ustaleń już około 1160 roku książę Bolesław Wysoki rozpoczął wznoszenie pierwszego murowanego zamku zwanego „domem romańskim”. Obiekt ten uznawany jest obecnie za najstarszy świecki budynek na Śląsku. Na początku XIII wieku zamek Wleń został rozbudowany. Bezpośrednio przy „domu romańskim” zbudowana została kaplica, która miała prywatny charakter i służyła mieszkańcom zamku. Prawdopodobnie w tym samym czasie domknięto obszar górnego zamku budując sześcioboczną wieżę obronną. Zamek został zniszczony w trakcie wojny trzydziestoletniej – w 1646 roku – i od tego czasu pozostaje w ruinie.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny (zamknięte podczas okresu obostrzeń związanych z COVID)

Zamek Grodziec

Okazały zamek położony na szczycie bazaltowego wzgórza zwanego Grodźcem (dawny wulkan) o wysokości 389 m n.p.m. Pierwsze wzmianki o Zamku Grodziec pojawiły się w 1155 roku. W tamtym okresie była to konstrukcja drewniana. Henryk Brodaty, zastąpił ją budowlą murowaną, a ta na przestrzeni wieków była systematycznie rozbudowywana. Po roku 1505 za czasów Fryderyka II, Grodziec stał się jedną z piękniejszych rezydencji gotycko-renesansowych na Śląsku. Kręcono tu sceny do pierwszej polskiej ekranizacji Wiedźmina. Zamek otacza park m.in. z olbrzymimi platanami. Możliwe są też noclegi w wieży zamkowej.

Tip dla zwiedzających: dodatkową atrakcję dla zwiedzających stanowi wystawa narzędzi tortur.

Możliwość zwiedzania wnętrz: TAK, wstęp płatny (zamknięte podczas okresu obostrzeń związanych z COVID)